Ανοιχτή επιστολή δεκάδων φορέων ΚΑΛΟ προς την κυβέρνηση: Η κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία πρέπει να έχει κεντρικό ρόλο στο Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας

Οι υπογράφουσες συλλογικότητες της Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας, φορείς υποστήριξης της Κ.ΑΛ.Ο καθώς και οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών θα θέλαμε με την παρούσα επιστολή - που συντάχθηκε με πρωτοβουλία του «Παρατηρητηρίου Θεσμικών Εξελίξεων για τους Συνεταιρισμούς και την Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία» - να εκφράσουμε τις ανησυχίες μας σχετικά με την απουσία διαλόγου με τους φορείς Κ.ΑΛ.Ο στον σχεδιασμό και την υιοθέτηση του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όσο και για την απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στο ρόλο που μπορεί και πρέπει να παίξει η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία στην υγιή, δίκαιη, πράσινη και ανθεκτική ανάκαμψη.

 Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία εκπροσωπεί σήμερα σε ευρωπαϊκό επίπεδο 13,6 εκατομμύρια εργαζόμενους/ες, 2,8 εκατομμύρια επιχειρήσεις και, περίπου, το 10% του ΑΕΠ. Στην Ισπανία η Κ.ΑΛ.Ο αντιπροσωπεύει το 10% του ΑΕΠ και το 12,5% της απασχόλησης, δημιουργώντας περισσότερες από 2,2 εκατομμύρια άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας μέσω περισσότερων από 43.000 εταιρειών και οντοτήτων, ενώ στην Πορτογαλία η κοινωνική οικονομία απασχολεί το 6,4% των ανθρώπων, βελτιώνοντας και τις δεξιότητες τους μέσω της κατάρτισης. Θα μπορούσε και στην Ελλάδα να αναπτυχθεί μια παρόμοια δυναμική, που θα απορροφήσει τα τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούνται από την κρίση, και δεν θα αφήνει κανέναν/καμία κατεστραμμένο/η, εφόσον παίξει το ρόλο της στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου και γενικότερα στην Ανάκαμψη και Ανθεκτικότητα.

Σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία έδειξε σημαντική ανθεκτικότητα απέναντι στην υγειονομική, κοινωνική και οικονομική κρίση, και συνέβαλε στο μετριασμό κοινωνικών προβλημάτων, ακόμα και μέσα στην κατάσταση φυσικής αποστασιοποίησης και υγειονομικών προκλήσεων, όπως είναι κοινώς αποδεκτό πλέον. Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία προσφέρει, όμως, και τις βάσεις για ένα νέο μοντέλο για το Μέλλον της Ευρώπης και του κόσμου.

 Η πανδημία ανέδειξε και συχνά διεύρυνε προϋπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες, αλλά από την άλλη προσέφερε πιο ξεκάθαρη εικόνα για τις ευκαιρίες και δυνατότητες που υπάρχουν για να προωθηθεί η κοινωνική συνοχή και η ένταξη ευάλωτων ομάδων, η στοχευμένη εκπαίδευση των πολιτών σε θέματα νέων τεχνολογιών, η στροφή προς πιο βιώσιμες και πράσινες πόλεις, η επιτάχυνση της κοινωνικής και πράσινης καινοτομίας. Η επόμενη μέρα, η μετά την πανδημία COVID-19 εποχή, δεν μπορεί να είναι μια από τα ίδια, ούτε να σημαίνει επιστροφή στο παρελθόν. H ανάκαμψη δεν μπορεί παρά να οδηγεί σε ένα πιο ανθεκτικό, υγιές, πράσινο, κοινωνικά δίκαιο, κλιματικά ουδέτερο και βιώσιμο μέλλον. Κατά συνέπεια η ανάκαμψη θα βασίζεται σε νέες αξίες και ενεργό ρόλο των πολιτών σε μια βαθιά αλλαγή. Διεθνείς οργανισμοί και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν αναγνωρίσει τον σημαντικό ρόλο που έπαιξε η κοινωνική οικονομία στην ανθεκτικότητα και αλληλεγγύη μέσα στην κρίση. Μάλιστα, η EE δημιούργησε ειδική σελίδα για παρουσίαση καλών παραδειγμάτων κοινωνικής οικονομίας μέσα στην κρίση.

 Μια σειρά εξελίξεων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, υπενθυμίζουν ότι ο σχεδιασμός της ανάκαμψης θα πρέπει να συμπεριλάβει την Κ.ΑΛ.Ο στους σημαντικούς παράγοντες που θα συνεισφέρουν στην δίκαιη και υγιή ανάκαμψη, στην κοινωνική ένταξη και συνοχή, στην δημιουργία θέσεων εργασίας, στην πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, στην καινοτομία, στην ενεργειακή μετάβαση, στην αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, στην προστασία του κλίματος και στην υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs).

 Θα θέλαμε να σας καλέσουμε να μην επαναληφθούν οι διακρίσεις και ο αποκλεισμός εμμέσως (με κριτήρια τα οποία αποκλείουν εκ των προτέρων την Κ.ΑΛ.Ο) ή αμέσως (αποκλείοντας από τους δικαιούχους τη μορφή αυτή) όλων των επιχειρήσεων κοινωνικής οικονομίας από πολλά από τα μέτρα διάσωσης και μετριασμού της κρίσης (π.χ.Αποζημιώσεις Ειδικού Σκοπού, πρόσβαση στο ΤΕΠΙΧ για κεφάλαια κίνησης). Παρόμοιες διακρίσεις και αποκλεισμοί παραβιάζουν την ευρωπαϊκή πολιτική για ισότιμη αντιμετώπιση κάθε επιχείρησης ανεξαρτήτως νομικής μορφής, καθώς και τις συστάσεις του Επιτρόπου Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων να υπάρξουν ισχυρά εργαλεία στήριξης της κοινωνικής οικονομίας μέσα στην κρίση.

 Μας ανησυχεί ιδιαίτερα η πλήρης αγνόηση της Κ.ΑΛ.Ο από την διαβούλευση και η απουσία ευρείας κοινωνικής συμμετοχής στη διαμόρφωση του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως εξάλλου έχουν εκφράσει την ανησυχία τους και άλλοι φορείς της κοινωνίας των πολιτών τόσο όσον αφορά την διαβούλευση όσο και το περιεχόμενό του. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 18.4 (στοιχείο ιζ) του «Κανονισμού για το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», σύμφωνα με το οποίο τα κράτη μέλη οφείλουν να συμπεριλάβουν «περίληψη της διεξαχθείσας - σύμφωνα με το εθνικό νομικό πλαίσιο - διαδικασίας διαβούλευσης με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους, τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών, τις οργανώσεις νεολαίας και άλλους σχετικούς ενδιαφερόμενους/ες, και τον τρόπο με τον οποίο αντικατοπτρίζονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας οι απόψεις που διατυπώνουν τα ενδιαφερόμενα μέρη».

 Το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι μια τεράστια ευκαιρία για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιπτώσεων από την πανδημία που επηρεάζουν ένα μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας και της οικονομίας και, αφετέρου, για την προώθηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα συμβάλλουν σε πιο πράσινες και δίκαιες κοινωνίες, ανθεκτικές σε μελλοντικές προκλήσεις, που δεν θα αφήνουν κανένα/καμία πίσω. Δεν μπορεί, κατά συνέπεια, να αφήσει εκτός την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, η οποία μπορεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάκαμψη προσφέροντας ευκαιρίες και δυνατότητες σε ένα σημαντικό ποσοστό της κοινωνίας που πλήττεται ιδιαιτέρως, όπως οι ευάλωτοι πληθυσμοί, νοικοκυριά που βιώνουν τη φτώχεια (συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής φτώχειας που εντοπίζεται ακόμα και μέσα στην εργασία), άστεγους/-ες, τα άτομα που έχασαν τις δουλειές τους, αυτοαπασχολούμενους/ες επαγγελματίες, ανθρώπους του πολιτισμού, πρόσφυγες/ισσες, μετανάστες/στριες, καθώς και νέους/ νέες γενικότερα.

 Είμαστε στη διάθεσή σας για ουσιαστικό διάλογο που θα συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και του Σχεδίου Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία, που θα βασίζεται στις πραγματικές ανάγκες για ένα βιώσιμο, κοινωνικά δίκαιο, ανθεκτικό, υγιές και πράσινο μέλλον που δεν αφήνει κανέναν/καμία πίσω.

 Ενδεικτικά, θα θέλαμε να παραθέσουμε κάποιες από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις που αναδεικνύουν τη σημασία της Κ.ΑΛ.Ο στην ανάκαμψη και ανθεκτικότητα:

1.    Σε ευρωπαϊκό επίπεδο διεξάγεται ήδη μια ευρεία συζήτηση για το Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία (European Action Plan for the Social Economy), που θα παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το τέταρτο τρίμηνο του 2021. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε μάλιστα πρόσφατα τον οδικό χάρτη της σχετικής δημόσιας διαβούλευσης. Ο αρμόδιος Ευρωπαίος Επίτροπος Nicolas Schmit έχει επισημάνει την χωρίς αποκλεισμούς έμπρακτη προστασία και υποστήριξη της κοινωνικής οικονομίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ παράλληλα προτάσσει την υποστήριξη της ανάπτυξης επιμέρους οικοσυστημάτων κοινωνικής οικονομίας ως σημαντικό παράγοντα στην αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης από κάθε Κράτος Μέλος

2.    Τον Νοέμβριο 2020 παρουσιάστηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα αποτελέσματα μιας σημαντικής έρευνας σχετικά με τον αντίκτυπο της Πρωτοβουλίας Κοινωνικών Επιχειρήσεων (Social Business Initiative SBI), που δημιούργησε, από το 2011 μέχρι σήμερα, ένα σχέδιο δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ανάπτυξη περιβάλλοντος ευνοϊκού για τις κοινωνικές επιχειρήσεις. Τους τελευταίους μήνες έχουν υπάρξει περισσότερες από 20 πρωτοβουλίες από την Επιτροπή σχετικά με τις δυνατότητες της κοινωνικής οικονομίας

3.    Η Ισπανία διοργάνωσε στις 4 Δεκεμβρίου του 2020 την “Διεθνή Διάσκεψη Κορυφής για την Κοινωνική Οικονομία για μια χωρίς αποκλεισμούς, βιώσιμη και δίκαιη ανάκαμψη”, κατά τη διάρκεια της οποίας τα συμμετέχοντα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, υπέγραψαν την Διακήρυξη του Τολέδο “για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία ως βασικό μοχλό για ένα χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμο μέλλον.

4.    Η Πορτογαλική προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ διοργάνωσε (29/3/3021) συνδιάσκεψη υψηλού επιπέδου με τίτλο «Ο ρόλος της κοινωνικής οικονομίας στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα των κοινωνικών δικαιωμάτων». Στην συνδιάσκεψη η Ana Mendes Godhino, Υπουργός Εργασίας, Αλληλεγγύης και Κοινωνικής Ασφάλισης της Πορτογαλίας, επιβεβαίωσε την ευρωπαϊκή δέσμευση για την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας “ως καθοριστικό παράγοντα προόδου από οικονομική και κοινωνική άποψη για όλους και όλες”, ενώ επισήμανε ότι “η πανδημία έδειξε την ικανότητα της κοινωνικής οικονομίας να δημιουργεί θέσεις εργασίας σε μια περίοδο κρίσης”.

5.    Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) έχει εκπονήσει 15 γνωμοδοτήσεις που σχετίζονται με την κοινωνική οικονομία.

6.    Ο ΟΟΣΑ συνεργάζεται με την κοινωνική οικονομία μέσω του προγράμματος «LEAD» για την απασχόληση και την τοπική ανάπτυξη και με το πρόγραμμα «Επιχείρηση για μια Συμπεριληπτική Μεγέθυνση», το οποίο επιδιώκει υπεύθυνες πρακτικές μεταξύ βασικών οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων και αναδεικνύει ότι “είναι δυνατόν να συνδυαστούν οικονομικοί στόχοι με περιβαλλοντικές και κοινωνικές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένων βιώσιμων πρακτικών που σέβονται την υπεροχή των ανθρώπινων αναγκών και των φυσικών οικοσυστημάτων”.

7.    H “Alliance Covid Action Agenda” με την υποστήριξη του World Economic Forum αναγνωρίζει το ρόλο της κοινωνικής οικονομίας και προτείνει συγκεκριμένες δράσεις που κάθε τομέας μπορεί να αναλάβει για να υποστηρίξει την κοινωνική οικονομία και τους κοινωνικούς επιχειρηματίες σε αυτές τις δύσκολες εποχές. Ο οδικός χάρτης 2021 περιλαμβάνει ένα πακέτο 21 προγραμμάτων δράσης και 10 περιοχές στις οποίες οι αλλαγές είναι σημαντικές για το πεδίο.

8.    Η «Stand Up for the Social Pillar Alliance», μια συμμαχία για την προώθηση του κοινωνικού πυλώνα, ζητάει το "Ταμείο Ανάκαμψης" να χρηματοδοτήσει δράσεις που εφαρμόζουν τον "Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων" (EPSR) και οι οποίες αναζωογονούν το Ευρωπαϊκό Σχέδιο, με βάση ακμάζουσες οικονομίες, προηγμένα κοινωνικά μοντέλα και ευρεία ευημερία, ενώ τονίζει το ρόλο της κοινωνικής οικονομίας στην προώθησή του. Στη συμμαχία συμμετέχουν η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Βιομηχανικών Συνεταιρισμών και Υπηρεσιών (European Confederation of Industrial and Service Cooperatives), η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), η Κοινωνική Οικονομία Ευρώπη (Social Economy Europe) και η Κοινωνική Πλατφόρμα (Social Platform).

9.    H Social Economy Europe, το ευρωπαϊκό δίκτυο δικτύων κοινωνικής οικονομίας, παρουσίασε πρόσφατα το έγγραφο πολιτικής "Σχεδιάζοντας από κοινού το Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία: για μια οικονομία που λειτουργεί για τους ανθρώπους και τον πλανήτη". Οι προτάσεις για ένα αποτελεσματικό Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Κοινωνική Οικονομία περιλαμβάνουν 7 τομείς προτεραιοτήτων ευρωπαϊκής δράσης με στόχο την υποστήριξη της ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και 51 συγκεκριμένες προτάσεις δράσης, που όλες στοχεύουν σε 3 κύρια αντικείμενα:

●        Κινητοποίηση του δυναμικού της κοινωνικής οικονομίας, ώστε να συμβάλει στην ανάκαμψη και στην οικονομική και κοινωνική πρόοδο της ΕΕ: ενίσχυση της δημιουργίας ποιοτικών θέσεων εργασίας από την κοινωνική οικονομία, υποστήριξη της επιχειρηματικότητας της κοινωνικής οικονομίας για να συμβάλει σε βασικούς στόχους, όπως η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, διευρύνοντας την ευημερία και την κοινωνική προστασία και διασφαλίζοντας ότι οικοδομούμε συλλογικά μια Ένωση στην οποία κανείς δεν μένει πίσω.

●        Προώθηση ενός ευνοϊκού οικοσυστήματος για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας στην Ευρώπη, επιτρέποντας στις επιχειρήσεις κοινωνικής οικονομίας να έχουν πλήρη πρόσβαση στις ευκαιρίες της ενιαίας αγοράς, των κονδυλίων της ΕΕ και των χρηματοοικονομικών μέσων

●        Προώθηση της σύγκλισης και του συντονισμού των διαφόρων δημόσιων αρχών που εμπλέκονται στην προώθηση της κοινωνικής οικονομίας με τον καθορισμό στρατηγικών στοχεύσεων, βασικών στόχων και σημείων αναφοράς σε επίπεδο ΕΕ.

 Είμαστε στην διάθεσή σας, άμεσα, έστω και τώρα, και πάντως πριν ολοκληρωθεί η συζήτηση και ψήφιση του “Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας- Ελλάδα 2.0” στο Ελληνικό Κοινοβούλιο και αποσταλεί στην Κομισιόν, να συμμετάσχουμε σε ουσιαστική και δομημένη διαβούλευση και να καταθέσουμε προτάσεις για την αναμόρφωσή του, ώστε να είναι αφενός συμβατό με τις ευρωπαϊκές απαιτήσεις και τις ανάγκες της κοινωνίας μας, και αφετέρου να μην προκληθούν επιπλέον καθυστερήσεις στην έγκρισή του εξαιτίας της παραβίασης του Κανονισμού και της αγνόησης του ρόλου της Κ.ΑΛ.Ο στην ανάκαμψη.

 Με εκτίμηση,

Παρατηρητήριο Θεσμικών Εξελίξεων για του Συνεταιρισμούς και την Κοινωνική Αλληλέγγυα Οικονομία

 

Οι φορείς ΚΑΛΟ, υποστηρικτικοί φορείς, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών:

 

1.    Άνεμος Ανανέωσης

2.    ACTIVE LAND Κοιν.Σ.Επ.

3.    Action Plus ΚΟΙΝΣΕΠ

4.    AgroID Κοιν.Σ.Επ.

5.    ART Κοιν.Σ.Επ.

6.    Για τη Φύση Κοιν.Σ.Επ.

7.    ΕΝ.ΤΟ.ΠΟ Συρος Κοιν.Σ.Επ

8.    Ένωση Φορέων Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας Κεντρικής Μακεδονίας «ΕΝ ΚΑΛΟ ΚΕΜ»

9.    Ένωση Φορέων Κ.Αλ.Ο. Κρήτης - "CretanSCENT"

10.  Ένωση Φορέων ΚΑΛΟ Νοτίου Αιγαίου

11.  ΕΤΑΙΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ Π.ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

12.  Ευφραίνειν Κοιν.Σ.Επ.

13.  GREEΝ TRAVEL Κοιν.Σ.Επ.

14.  Κοινοπραξία φορέων Κ.ΑΛ.Ο. "Τα Πάντα RE"

15.  ΚοινΣΕπ Agrodiaetus nephohiptamenos

16.  ΚοινΣΕπ Αργώ

17.  ΚοινΣΕπ Βιολογική Προοπτική

18.  ΚοινΣΕπ Δημιουργίες

19.  ΚοινΣΕπ Δια Βίου Ανέλιξη

20.  Κοιν.Σ.Επ. Ελλάδα Παντού

21.  Κοιν.Σ.Επ. "ΕΠΤΑΣΤΙΚΤΟΣ"

22.  ΚοινΣΕπ Εργαστήρι Χωρίς Σύνορα

23.  ΚοινΣΕπ Εσπερίδες

24.  ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ ΗΛΕΚΤΡΑ ΕΝΕRGY

25.  ΚοινΣΕπ Υποστήριξη ΚΑΛΟ

26.  ΚοινΣΕπ Σπείρα Γης

27.  ΚοινΣΕπ Ecoroutes

28.  ΚοινΣΕπ SolidarIT

29.  Κοινωνικός Καταναλωτικός Συνεταιρισμός Θεσσαλονίκης “Βίος Coop”

30.  Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας

31.  Naxos Trekking Κοιν.Σ.Επ.

32.  Novelty Mind Games Kοιν.Σ.Επ

33.  Περιβαλλοντικό Πάρκο Απάνω Μεριάς Σύρου Κοιν.Σ.Επ.

34.  ΠΡΩ.Σ.Κ.ΑΛ.Ο (Πρωτοβουλία Συνεργασίας για την Κ.ΑΛ.Ο.)

35.  Συνεταιρισμός Κοινωνικής Διαχείρισης Αποβλήτων “Αναβίωσις”

36.  Το Μιτάτο της Αμοργού ΑΜΚΕ

37.  Γυναίκες σε Δίκτυο ΑΜΚΕ

38.  Ολύμπους Άρωμα ΚοινΣΕπ

39.  ΚοινΣΕπ Ιπποκράτεια Διαβίωση

40.  ΚοινΣΕπ Infotaxis

41.  ΚοινΣΕπ Bioherbal